Tereny wokół Krynek są również mogą poszczycić się wyjątkowymi walorami przyrodniczymi, ale również kulturowymi. Malownicze kapliczki, krzyże, cerkiewki, meczet świadczą o tyglu wielowyznaniowym. W mroku dziejów giną wczesne wieki i wpływy jaćwieskie na nasze tereny.
Podróżując rowerem, autem lub też pieszo przez nasze wsie i rozległe łąki, lasy można poczuć klimat minionych wieków. Gdzieś tam pagórki przypominające jaćwieskie kurhany, wsie zazwyczaj powstałe w okresie „pomiary włócznej” królowej Bony z ich drewnianą architekturą, zapach ziół, przywołuje tęsknotę za czasem minionym.
Poruszając się po terenie gminy Krynki warto trzymać się pewnych szlaków, które pozwolą w pełni poznać naszą gminę.
TRASA NIETUPA – trasa liczy ok.7 km i biegnie w dolinie rzeki Nietupa. Dolinę porasta roślinność terenów bagiennych i wilgotnych. Walory te powodują, że znalazły tutaj dogodne warunki siedliskowe i pokarmowe bobry oraz wiele gatunków rzadkich ptaków. Trasę uatrakcyjniają dorodne drzewa, stanowiące pomniki przyrody oraz aleja lipowa. Trasa rozpoczyna się w miejscowości Górka, która jak Kruszyniany jest związana z osadnictwem tatarskim. Ziemie góreckie w 1679 roku otrzymał rotmistrz Samuel Murza Krzeczowski z nadania króla Jana III Sobieskiego. W rękach Krzeczowskich Górka pozostawała do końca XVIII wieku, następnie przeszła na własność Kobylińskich. W 1797 Górka należała do Małgorzaty z Kobylińskich Daszkiewiczowej i jej męża Michałą Korybut-Daszkiewicza. W XIX wieku wybudowano dwór, istniejący do dzisiaj w zmienionej formie. Zachowała się aleja we wschodniej części kompozycji dworskiej. Ostatnie właścicielki dworu Adolfina Korybut Daszkiewiczowa i jej córka Helena Jeżewska zostały wywiezione przez NKWD na Syberię. Mimo powrotu Jeżewskiej do Polski w 1946 roku, majątek rozparcelowano pomiędzy miejscowych małorolnych.
Na trasie można spotkać pomniki przyrody , brzozy brodawkowate, których wiek szacuje się na 120 lat. Mijamy wieś Ciumicze, w której uwagę zwraca drewniana architektura, kilka krzyży, kapliczka. Folwark Żylicze- który kiedyś należał do rodziny de Virion, a do dziś została aleja lipowa, najlepiej zachowana aleja zabytkowa na terenie gminy. Na końcu tej trasy znajduje się wieś Sanniki z drewnianą zabudową, „ulicówka” – takie założenie powstało po pomiarze włócznej królowej Bony. Latem wieś zachwyca barwnymi szpalerami malw rosnących wokół domostw i przy ulicy.
TRASA WIERSZALIN – liczy ok.12 km i prowadzi przez Grzybowszczyznę Starą, Podlipki oraz Górany. Na trasie można spotkać liczne drewniane krzyże i kapliczki, zachwycić się pięknym drzewostanem Puszczy Knyszyńskiej. Blisko miejscowości Borsukowizna znajduje się miejsce upamiętniające śmierć powstańca z 1863 roku Jana Kłusewicza. Idąc dalej w kierunku zwartego kompleksu lasów Puszczy dojdziemy do kolejki wąskotorowej. W 1916 roku rozpoczęto budowę tej kolejki, która miała przyspieszyć transport drewna z puszczy. Łączyła miejscowości Czarny Blok, Czarną Wieś i Waliły. Od 1991 roku na żadnym z tych odcinków nie kursuje już kolejka. Ale ponad stuletni drzewostan sosnowo-świerkowy porasta siedlisko boru mieszanego świeżego jest wart poznania, bowiem występuje tu wiele ciekawych roślin: jarząb, grab, trzmielina. Runo leśne bogate w takie rośliny jak: trzcinnik leśny, orlica pospolita, borówka czernica, malina kamionka, tajęża jednostronna, widłak jałowcowaty, a wśród mchów występują rokietnik pospolity, widłoząb falisty, gajnik lśniący.
Dochodzimy do osady leśnej, malowniczej wsi Podlipki. Na skraju lasu stoi drewniany kościółek, urokliwie wtopiony w krajobraz. Obiekt wzniesiono w 1947 roku.
Drogą wśród lasów i łąk dochodzimy do przycupniętej w kotlince maleńkiej wsi Grzybowszczyzna Stara , która w latach 20-ych i 30-ych XX wieku stała się miejscem działalności Eliasza Klimowicza zwanym „Prorokiem Ilją”. Nieopodal wsi znajduje się cerkiew, którą wybudował Klimowicz, a kilkaset metrów dalej znajduje się rozpoczęta a nigdy nie ukończona druga cerkiew budowana przez Klimowicza.
TRASA KRUSZYNIANY – trasa ta zaczyna się i kończy w Krynkach. Biegnie ona przez miejscowości Białogorce, Kruszyniany, Rudaki, Łosiniany, Ozierany Wielkie i Małe oraz Łapicze. Oczywiście punktem głównym są Kruszyniany wraz z zabytkowym meczetem i mizarem. Osadnictwo tatarskie datuje się od czasów) króla Jana III Sobieskiego, który nadał Kruszyniany, Górkę, Ciumicze, Białogorce wojom tatarskim w zamian za niewypłacony żołd za służbę wojskową.
Ale wyjeżdżając z Krynek tuż za miastem rozlegają się piękne wąwozy, które czynią krajobraz wielce malowniczym. Na rzece Nietupa zauważymy pozostałości po młynie wodnym. W lewo żwirowa droga prowadzi do wsi Białogorce, dziś niewielkiej osady, ale za wsią, wśród lasów znajduje się cerkiewka stojąca na cmentarzu wsi Ozierany Wielkie. Murowana cerkiewka odbudowana w latach 60-ych XX wieku, po pożarze drewnianej XIX wiecznej tworzy wraz ze starym cmentarzem niesamowity klimat. Kruszyniany powstały w XVI wieku, jak większość wsi gminy Krynki, ulicówka z czasów pomiary włócznej królowej Bony. Kojarzy się dziś głównie z kulturą tatarską. Meczet obecnie stojący powstał w II poł. XVIII wieku lub na początku XIX. Drewniany, wzniesiony na planie prostokąta, posiada dwie narożne wieże, przykryte cebulastymi hełmami z osadzonymi na nich półksiężycami. Dach pokryty jest gontem. Około 300 metrów od meczetu usytuowany jest Mizar- cmentarz tatarski. Najstarszy nagrobek pochodzi z XVII wieku.
Około 3,5 km za Kruszynianami skręcamy w lewo z drogi biegnącej do Łużan, i znajdujemy się na tzw. „Trakcie Napoleońskim”, starym osiemnastowiecznym gościńcu łączącym Białystok ze Słonimiem. Trakt ten stracił ważność dopiero w końcu XIX wieku, po wybudowaniu tzw. Szosy Baranowickiej.
Traktem Napoleońskim dojdziemy do dawnego, nieistniejącego dziś majątku Rudaki. Dwór powstał w okresie międzywojennym, a założył go Piotr Chojnowski. Nabył on 100 ha ziemi z majątku Brzostowica, tuż po I wojnie światowej. Dziś można zauważyć ślady grobli i sad owocowy i betonowe słupy po ogromnej stodole, świadczące o tym, że istniał tu dwór. Wieś Rudaki leży tuż przy granicy z Białorusią, idąc drogą przez wieś możemy łatwo przekroczyć granicę.
Łosiniany, podobnie jak inne wsie na naszej trasie: Ozierany Wielkie, Ozierany Małe, Jamasze ( nieistniejąca) Łapicze- mają rodowód XVI wieczny.
W Łosinianach znajduje się murowana kapliczka, prawosławna, zbudowana w 1864 roku przez chłopów po uwłaszczeniu. Właściciel majątku uprzedzając wejście w życie dekretu uwłaszczeniowego rozprzedał ziemię chłopom , a sam wyjechał do Francji.
Ozierany Wielkie to kolejna wieś na trasie, w środku wsi znajduje się prawosławna murowana kapliczka. Kolejną wsią są Ozierany Małe, z brukowaną uliczką, architekturą drewnianą, o pięknym położeniu ( podobnie jak Ozierany Wielkie) wśród pagórków i łąk nad rzeką Świsłocz tuż przy granicy z Białorusią.
Kierując się dalej w stronę Krynek mijamy skupisko drzew, które wskazuje na miejsce po dawnej wsi Jamasze (z metryką XVI w., nadaną na utrzymanie szpitala w Grodnie). Przy drodze do wsi, kilku potomków dawnych mieszkańców ustawiło krzyż poświęcony pamięci wsi Jamasze.
Przez dziwaczny mostek na Nietupie zbliżamy się do wsi Łapicze, wsi królewskiej nadanej jako „przedmieście” Krynek, mającej za zadanie utrzymanie miasta Krynki. Od 1928 roku Łapicze przekształciły się w kolonię. Jednak dawna droga wewnątrz wsi wskazuje jakie było położenie wsi, nawet na niektórych odcinkach widoczny jest dawny bruk.
Stąd już wracamy na drogę do Krynek.
SZLAK EKUMENICZNY – trasa przebiega wśród wzgórz, lasków sosnowych i brzozowych nieopodal wsi Kruszyniany nad Zalewem Ozierany. A właściwie trasa wije się wokół zalewu, ma około 6,5 km. To ciekawy pomysł , który ukazuje piękno i ducha przyrody. Jest to doskonałe miejsce do wypoczynku, pieszego, rowerowego, gdzie można posłuchać śpiewu ptaków, szumu drzew, delektować się czystym powietrzem, a może i spotkać łosia lub jelenia.
